تقابل بر سر ملت سیاسی در میانه بحران‌های حکمرانی | چرا کیهان از سخنان خاتمی عصبانی است؟

رویداد۲۴| حمله تازه روزنامه کیهان به سخنان محمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات، بار دیگر شکاف عمیق میان اصلاح‌طلبان و رسانه‌های نزدیک به جریان اصولگرا را آشکار کرده است. ماجرا از سخنرانی چند روز پیش خاتمی در جمع اعضای مجمع عمومی جبهه اصلاحات آغاز شد؛ جایی که او از شرایط «بی‌سابقه» کشور، فشار‌های سیاسی و معیشتی و لزوم «تغییر رویکرد حاکمیت» سخن گفت. اما کیهان در واکنشی تند، نه‌تنها این اظهارات را مخدوش دانست، بلکه او را خطاب قرار داد و نوشت: «آقای خاتمی! مردم سیاسی بودند که در فتنه و آشوب شکست خوردید.»

روزنامه کیهان چنین استدلال می‌کند: «درباره اظهارات خاتمی باید به او یادآور شد که اتفاقاً ملت ایران، کاملاً دارای بصیرت و جهت‌گیری سیاسی هستند. به همین علت هم انواع پروژه‌های مهیب براندازی از ابتدای انقلاب تاکنون، به واسطه ایستادگی ملت ایران در کف خیابان و در مقابل مزدوران دشمن، به شکست انجامیده است.»

کیهان حتی از آن فراتر رفت و نوشت: «همین ملت رشید، بار‌ها در مقابل فتنه‌انگیزی نیابتی «باند چنبره‌زده به دور خاتمی»، ایستادند، از جمله در آشوب‌افکنی سال‌های ۱۳۷۸ و ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱.»

سخنان خاتمی؛ از بحران حکمرانی تا مطالبه کاهش محدودیت‌ها.

اما خاتمی در سخنانی که محور حمله کیهان قرار گرفته، چه گفته بود؟ رئیس دولت اصلاحات با اشاره به وضعیت کشور تأکید کرده بود: «در طی سال‌های پس از انقلاب تاکنون این بحرانی که اینک کشور با آن رو‌به‌روست و تهدید‌هایی که وجود دارد، سابقه نداشته است.»

او همچنین از وحدت اجتماعی در جنگ ۱۲ روزه سخن گفت و بیان کرد: «انتظار این بود که قدر این ملت بیشتر دانسته شود و لااقل بخش قابل‌توجهی از زندانیان آزاد شوند و سختگیری‌ها و فشار‌ها کمتر شود. در حالی که برعکس نه‌تنها اعضای هیئت‌رئیسه جبهه اصلاحات احضار شدند، بلکه بسیاری از اصحاب اندیشه و رسانه تحت فشار و پیگرد قرار می‌گیرند.»

خاتمی در ادامه پیشنهاد کرد که حاکمیت «در خط قرمز‌های خود در صورتی که اصل نظام و مصلحت ملت و کشور آسیب ببینند، تجدیدنظر کند» و تأکید کرد: «امروز سختی امر معیشت، زندگی را بر اکثریت قاطع مردم دشوار کرده است… گاهی گام‌های کوچک مثل همین اینترنت و مسئله فیلترینگ می‌تواند زمینه اقدامات اساسی‌تر باشد.».

اما جمله‌ای که بیشترین بازتاب را داشت این بود که «۸۰درصد مردم ایران به یک معنی سیاسی نیستند و برای آنها چندان مهم نیست که حاکم کیست و چگونه است.»

کیهان همین جمله را محور حمله قرار داده و آن را «تحریف واقعیت جامعه» خوانده است.

پاسخ کیهان؛ از نقد اصلاح‌طلبان تا حمله به رسانه‌های منتقد

کیهان علاوه بر نقد مستقیم خاتمی، تلاش کرد مجموعه بزرگ‌تری از مسائل را در روایت خود بگنجاند. روزنامه مدعی است اصلاح‌طلبان «در دو دهه گذشته نه‌تنها برنامه اقتصادی نداشته‌اند بلکه بدترین رکورد‌های تورمی محصول دولت‌های نزدیک به آنان بوده است».

کیهان در بخش دیگری از گزارش خود می‌نویسد: «افراطیون مدعی اصلاحات ظرف دو دهه گذشته ثابت کرده‌اند که نه‌تنها هیچ برنامه‌ای ندارند بلکه بر سیاسی‌کاری و به حاشیه راندن مشکلات واقعی مردم، اصرار (بلکه بعضاً مأموریت) دارند.»

این روزنامه به حوزه سیاست خارجی نیز ورود کرده و در حمله‌ای دیگر، رسانه‌های اعتماد، شرق و سازندگی را متهم کرده که «به دروغ ادعا کردند دولت پزشکیان از بن‌سلمان خواسته میان ایران و آمریکا میانجیگری کند.»

کیهان می‌نویسد: «نشریات زنجیره‌ای غربگرا… شایعه ساختند و دسته‌جمعی با همان شایعه تیتر زدند.»

انگیزه حمله به خاتمی چیست؟

حمله کیهان به خاتمی و اصطلاح طلبان تازگی ندارد. این رویکرد را باید ادامه یک نزاع قدیمی دانست. هر زمان خاتمی اظهارات علنی درباره «بحران»، «لزوم تجدیدنظر» یا «گشایش سیاسی» مطرح می‌کند، رسانه‌های نزدیک به جریان اصول‌گرا آن را تهدیدی علیه خط مشی رسمی تلقی کرده و فوراً واکنش نشان می‌دهند.

به نظر می‌رسد که عصبانیت کیهان از جمله «۸۰درصد مردم سیاسی نیستند» دو نکته باشد. نخست اینکه اگر اکثریت جامعه سیاست‌گریز باشند، مشروعیت مشارکت‌ها و بسیج اجتماعی که رسانه‌های اصولگرا بر آن تکیه دارند، زیر سؤال می‌رود.

ضمن اینکه کیهان و همفکرانش با پیام ضمنی خاتمی درباره امکان تغییر رویکرد حاکمیت مخالف هستند. خاتمی عملاً پیشنهاد گفت‌و‌گو و بازنگری در سیاست‌ها را مطرح می‌کند و این هما چیزی است که برای برخی جریان‌ها «امتیازدهی» تلقی می‌شود.

از سوی دیگر، پیش‌زمینه اختلافات اخیر درباره آزادی زندانیان، فیلترینگ و فضای پس از جنگ ۱۲ روزه، سبب شده هر موضع‌گیری اصلاح‌طلبان اهمیت دوچندان پیدا کند.

حمله‌های چندلایه کیهان؛ از خاتمی تا انتخابات عراق

کیهان در ادامه گزارش خود، موضوعات کاملاً متفاوتی را کنار هم قرار داده است؛ از جمله جاسوسی در اسرائیل، انتخابات عراق، نقش حشدالشعبی، شکست آمریکا در بغداد و حتی حمله نظامی ۱۲ روزه.

به نظر می‌رسد که هدف این چینش ساختن یک روایت یکپارچه باشد و آن اینکه «جریان مقاومت» در منطقه رو به قدرت گرفتن است و نقد‌های داخلی – به‌ویژه از سوی اصلاح‌طلبان – در این فضا «بی‌محل» یا «همسو با دشمن» تلقی می‌شود.

حمله تند کیهان به خاتمی، اما نشان می‌دهد که تقابل بین جریان سیاسی متبوع کیهان و اصلاح‌طلبان و خاتمی، با وجود گذشت سال‌ها از منازعات سیاسی دهه هشتاد، همچنان ادامه دارد و خاتمی یکی از نقاط کانونی مناقشه میان اصلاح‌طلبان و جریان اصولگراست؛ جدالی که به‌نظر نمی‌رسد به‌این‌زودی‌ها پایان یابد.